Malzemeler

Plan;

Modelciliğin temel taşı. Tekne yapımında kullanılan her bir parçanın ölçeklendirilerek çizilmesi ve ölçekler çerçevesinde üretilerek teknenin oluşumunu sağlayan ana etken malzemedir. Modelcilikte amatörlük ve profeyenilliğe göre detaylandırılmış planlar mevcuttur. 5 yıldız olarak nitelendirilen planlar modelcilikte en üst seviyeye hitap etmektedir. İlk başlangıçta basit düzeydeki planların kullanılması hem güven kazandıracak, hem de bilgi sahibi olunacaktır. Bir plan edindiğinizde mutlaka 2. bir kopyasını muhafaza edin. Çünkü plan kullanıldıkça deforme veya yok olacaktır. 2. kopyayı ya arşiviniz için ya da daha sonra kullanmak için muhafaza edilmesi gerektiği düşüncesindeyim. Profesyonel plan çizimleri, endaze ve teknenin tüm yönlerinden ölçekli çizimleri ile oluşturulurken, daha alt seviyelerde nerdeyse tüm parçaların çizimleri yapılarak oluşturulmaktadır. Bu tür planlarda açık posta çizimleri diye belirtilmektedir. İlk kez başlayacakların, tüm parçaları lazer kesimlerle yapılmış hazır kit olarak satılan ve içinde nasıl yapılacağını da detaylı anlalan bir ürünle başlamaları bence daha sağlıklı olacaktır. 

Kontrplak; 

Esnekliğinin az olması, kolay işlenebilmesi, dayanıklılığı, teknenin omurgasında ve postallarında kullanılmasında tercih nedenidir. 2 mm den başlayarak 3 mm, 4 mm plakalar halinde satılmaktadır. Kamaraların ve teknenin çeşitli bölümlerinde de kullanılabilmektedir. Dikkat edilecek husus; yapılacak maketin büyüklüğüne göre kontraplağın seçimidir. Yanlış tercihlerde modelin ölçülerinde değişiklik olacak ve plan dışına çıkılmasına neden olacaktır. Genelde 3 mm lik kontraplak (30 cm – 40 cm uzunluğunda yaptığım modellerde) omurga ve postalların yapımında tercihimdir. Sarım cıtası olarak 2mm * 5 mm ölçülerindeki sarım çıtaları ile kullanılması oldukça kolaydır. 2 mm lik kontraplak kullanımında, gövdenin çıta ile sarımı esnasında dikkatli olunmazsa tekne gövdesinde esneme ve eğilmeler olması kaçınılmazdır. Huş ağacı kontraplak hem kolay temin edilebilmekte hem de diğer kontraplaklara göre daha iyi kalitededir.

Çıta;

Omurga ve postallar birbirine sabitlendikten sonra gövdenin yapımında kullanılan çıtaların en çok tercih edilenleri ayous, ıhlamur çıtalarıdır. Diğer ağaç türleri de kullanılabilmekte olsa da bunun için zamana ve deneyime ihtiyaç vardır. Sarım esnasında çıtaların bükülmesi gerektiğinden esnek olan bu ağaç türleri sarımı kolaylaştırmakta ve temiz bir işçilik çıkartmaktadırlar. 1.5 mm * 4mm veya 2mm* 5mm lik ölçülerdeki çıtalar sarım işleminde en çok tercih edilen ebatlardır.

Maun, gürgen, armut gibi doğal yapıları gereği kendi rengine ve desene sahip cıtalar teknenin gövdesinde, kamaraların ve aksesuarların yapımında kullanılmaktadadır. Bu tür çıtalar kullanıldığında boyanmaması sadece verniklenmesi suretiyle doğal renklerinin korunması gerektiği inancındayım.

Balsa ağacı maket yapımında kullanılsa da, tekne maket yapımında tercih edilen bir ağaç değildir. Yumuşak yapısı nedeni ile zımparalama işlemi esnasında çok çabuk incelmekte ve hasara neden olmaktadır.

Kuru çam agacının reçinesiz ve budaksız kısımları kullanılabilmekte ise de pek tercih edilen ağaç değildir.

Japon Yapıştırıcısı;

Pattex in yapıştırıcısı ahşap parçaların yapıştırılmasında oldukça iyi bir performans veriyor. Özellikle teknelerin ön kısımlarında, bükülen çıtaların yapıştırılmasında kullanılmasını tavsiye ederim. Aktivatörünü de kullandığınızda yapışma süresi birkaç saniyede gerçekleşmektedir. Yapıştırıcısının akıcı ve kıvamının yoğun olması temiz bir iş çıkartığı gibi kullanımını da kolaylaştırıyor. Uç kısmının açılması esnasında açılan delik biraz büyük oluyor ve ihtiyaç fazlası sıvı akabiliyor. Bunun önüne geçen en güzel çare; Şırıngalarda kullanılan iğneler.

18G ölçüsünde pembe renkli iğneler ihtiyacımız kadar yapıştırıcıyı kullanmamızı sağlıyor hem de iğnenin ucunun sivriliği sayesinde parçaların hassas bir şekilde yapıştırılmasını kolaylaştırıyor. Piyasada pek bulunabilen bir ürün değil ancak internetten kutu halinde temin edilebilir. Bu iğne ucunun bir alt ebatı olan yeşil renkli iğneler eczanelerden temin edilebilir. Ancak bu iğnenin ucunun deliği daha dar olduğu için yoğun kıvamdaki yapıştırıcıyı akıtamıyor fakat 502 japon yapıştırıcı dediğimiz daha sıvı haldeki yapıştırıcılarda rahatlıkla kullanılabiliyor. Kullanım esnasında iğne ucunda biriken yapıştırıcı donduğu zaman bir çakmak vasıtasıyla iğnenin ucu yakıldığında az bir ateş çıkararak kurumuş yapıştırıcı yanıyor ve tıkanan uç açılıyor. İğne yapıştırıcıya takılırken dikkat edilecek husus; Yapıştırıcının ucu kesilirken iğnenin alt kısmının içine girebileceği kadar kesilmesi ve birleşim yerinin bir bantla sarılması olacaktır ki iğne yapıştırıcıdan ayrılmasın ve sızıntı oluşmasın. Daha sıvı nitelikteki 502 olarak isimlendirilen yapıştırıcı ahşap yüzeyinde dağılıyor ve parmaklarımızla temas ettiğinde parmağımızın derisi ahşap parçasına yapışıyor ve derinin ahşap yüzeyinde kalmasına neden olabiliyor.

Maket bıçağı;

Çıtaların kesimi sırasında keskin bir kesicinin kullanılması neredeyse zorunlu. Ölçekli parçaların düzgün kesilmesi, deforme olmaması, kolay kullanımlı olması önemli. Bir çok marka ve çeşit bulunmakta ancak kaliteli bir ürün, model üzerinde çalışılırken sorun yaratmayacaktır. Benim tercihim SDİ markanın ince ve ucu 30 derece eğimli bıçağıdır. Ucunun sivriliği keskinliği ve dayanıklılığı işimi kolaylaştırmaktadır. Ölçekli çıtaların kesimi için bir çok aparat mevcut olduğu gibi kendinizde çeşitli düzenekler yapabilirsiniz.

Deniz tutkalı;

Su tutkalı da denilen poliüretan yapıştırıcıdır. Selülozik tiner ile kullanılır. Kullanmadaki amaç; sarım yaptığımız çıtalar arasındaki boşlukları, köpürmesi sonucu doldurmak ve birbirlerine yapıştırarak sağlamlaştırmak. Kullanmadan önce gövde zımparayla temizlenir. Sonrasında gövde üzerine sıkılarak, selülozik tinerle bolca ıslatılmış temiz penye bez ile yedirilir. Tüm gövde bir nevi kaplanmış olur.10 – 15 dakika sonra köpürmeye ve boşlukları doldurmaya başlayacaktır. Tekrardan bolca tinerle ıslatılmış bez ile bu köpükler fazla bastırmaya gerek kalmaksızın yedirilir. Bir süre sonra tekrar köpükler 2. kez yedirilir. Normalde 2 kez bu işlemi yapmak yeterli olabilmekte ancak gerekirse 3. kez de yapılıp kurumaya bırakılır. 24 saat sonra zımparayla özenli bir şekilde zımparalanır. Önce 120 ve sonra 320 su zımparası kullanılabilir ama zımparayı ıslatmaya gerek yok. Artık gövde temiz ve macunlamaya hazır hale gelmiştir. Tüm bu işlemler esnasında plastik eldiven kullanmanızda fayda var aksi takdirde yapıştırıcının elden temizlenmesi çok çok zor olacaktır. Zımparalama işlemi iyi yapılmazsa, boyama esnasında ve sonrasında sıkıntılar yaşanacak, boya sonrasında düzeltilmesi zor pütürlükler oluşacaktır.

Zımpara;

Zımpara, ahşap işlerinde işin yarısıdır demek yanlış olmaz. Maket yapımında da nerdeyse her aşamada zımpara kullanılmaktadır. Ancak aşırıya gidilmesi durumunda parçaların bağlantı yerlerinde düzgün temasın sağlanamamasına, çıta ve plakalarda incelmeye neden olabilmektedir. Yapım aşamasında fazla zımparaya ihtiyaç olmayacak derecede ihtimam gösterilirse ek bir uğraş gerektirmeyecektir. Genellikle 120,180,320,400 numaralı su zımparaları bana yetiyor, ancak bunların alt ve üst numaralı zımparalar da uygun olacaktır. Su zımparası kullanmama rağmen su kullanmayı tercih etmiyorum. Zımparanın kullanımı esnasında gözeneklerin dolduğunu, ahşabın ısındığı gibi nedenlerle sulu olarak kullanılması görüşleri de bulunmaktadır. Zaten zımpara kullandıkça ihtiyacınıza uygun doğru zımparayı bulacaksınızdır. Hangi numara olursa olsun ama muhakkak kaliteli olmasına önem verin. Kaliteden ödün verirseniz hem maliyet açısından hem de işin kalitesi açısından kaybınız olacaktır. Kaliteli zımparanın kullanımı daha uzun sürmekte hem de verimi tatminkar olmaktadır. Eğer zımparayı kullanıp suyla temizleyip tekrar kullanacaksanız, zımpara bir numara daha incelecektir.

Eğe;

Metal tesfiye işlerinde kullanılan eğeler maket yapımında da çok işe yaramaktadır. Tabi ki büyük ebatlı eğelerden bahsetmiyorum. Genelde motorlu ağaç kesme makinelerinin zincirlerini eğelemekte kullanılan 25 cm uzunluğundaki eğeler, aksesuar yapımında kullanılan eğeler gibi çeşitli ebatlarda ve balık sırtı, kare , düz, üçgen, yuvarlak gibi yapılara sahip ve diş aralığı az olan eğeler çok işe yaramaktadır. Bu tür eğeler maalesef kolay kolay bulunmamaktadır. Sahip olduğunuzda ise size uzun yıllar yetecektir. Ancak kesinlikle macun yapılan kısımlarda kullanmayın, diş araları macunla dolacağı için işe yaramaz duruma gelecektir. Piyasada ortalama 20 – 25 cm uzunluğunda ahşap için olduğu söylenen ve takım halinde satılan eğeler de mevcut. Fakat bu ürünleri kullanmadığım için bir yorum yapamayacağım.

Kıl testeresi; 

Kontrplak üzerine çizilen postalların ve omurganın, bazı ahşap papellerin kesilmesi işinde kullanılmaktadır. Kıl testeresinin kalitesi gerçekten önemlidir. Satılan bazı kıl testerelerin kıl testere ucunun sıkılaştırmasında kullanılan ve kelebek dediğimiz parça çok çabuk deforme oluyor ve kullanılamaz hale geliyor. 1-2 mm lik kontraplakların kesiminde 1 no , 3-4 mm likler de ise 2 no lu uç kullanılmaktadır. Spiral uç kesim işinde bana göre daha kolaylık sağlamaktadır. Kesim esnasında sürekli dönerek kesmeler yapıldığından işi kolaylaştırmaktadır. Ucun testereye takılması esnasında gergin olması önemlidir. Ucun bir tarafı takıldıktan sonra testerenin diğer ucu hafifçe sıkıştırılarak ucun diğer ucu takılmalı ki uç gergin olsun. Ucun gevşek olarak çalışılması ucun kırılmasına neden olacaktır. Kesim esnasında ara sıra ucun sıcaklığının da kontrol edilmesinde fayda var. Sürtünmeden kaynaklanan ısınma ucun kırılmasına sebep olabilmektedir. Takım halinde veya tek olarak satılmaktadır. Önemli kısım, kesilecek parçanın sınırlarından 1 mm kadar bir mesafeden kesmek ve sonrasında kesilen parçanın zımparalanmasıdır. Bu nedenle kesilen parçanın sabit olması kesim işleminin sağlıklı olması demektir.

Macun;

Bu konuda yapılan en büyük yanlış bol bol macun kullanmaktır. Halbuki macun kullanımında amaç; sarım esnasında oluşan boşlukları doldurmak ve zımpara sonucu gövdeyi pürüzsüz bir şekilde boyaya hazır hale getirmektir.

Ahşap Macunu; Ne kadar kullanımı kolay olsa da maket yapımında tercih edilmemektedir. Zamanla maket üzerinde çatlamalara neden olmaktadır. Bu tür çatlakların tamiri mümkün olmadığından tüm boyayı ve macunu temizleyip yeniden işlemden geçirmek gerekecektir.

Çelik macunu (Sentetik macun ve polyester macun); Deniz tutkalı işlemi yapılıp, güzelce zımparalandıktan sonra çıtalarda yapım esnasında oluşan boşlukları doldurmak ve gövdeyi pürüzsüz bir yüzey haline getirmek için kullanılır. Tek bir seferde tüm gövdeyi macunla kaplayıp sonrasında zımparayla düzeltirim demek yanlış olacaktır. İnce katman atılıp zımparalanır ve ihtiyaç olan yerlere 2. bir ince tabaka macun yapılması hem doğru olacak hemde uzun süreli zımpara yapmak işinden kurtaracaktır. Zımpara esnasında kurumuş macun tozu açığa çıkacaktır. Zımparalama esnasında cıtaların inceleceği de unutulmamalıdır.

Sentetik macun; herhangi bir sertleştirici maddeye ihtiyaç duymaz. Kutusundan ihtiyaç kadarı alınır ve karıştırıldıktan sonra ince bir tabaka halinde sürülür, fakat katılaşma süresi uzun bir zaman alacaktır. 1 veya 2 saat sonra zımparalama işleminden randıman alınamayacaktır. 24 saat beklendikten sonra zımparalama aşamasına geçilir. Zımparalaması zordur. Sonrasında sentetik boya kullanılır. Selülozik boya kullanımı zor olacaktır. Astar boya kullanılacağı için boya konusunda zorluk çıkarmayabilir.

Polyester macun; tek başına kurumaz. Zımparalamak için günlerce beklemeniz gerekir. Yanında sertleştirici kırmızı renkli madde ile doğru oranda, çok iyi ve hızlı karıştırmak ve kullanmak gerekir. Çabuk donacaktır. Bu yüzden azar azar karıştırmak ve çabuk kullanmak gerekir. Donmaya başlayan ve henüz kullanılmayan macunu sakın kullanmaya çalışmayın çünkü faydası olmayacağı gibi sorun da çıkartacaktır. Karıştırma oranı kullanım talimatında zaten yazmaktadır. Spatulaya aldığınız az miktardaki macunu mümkün olduğunca tek bir seferde sürmeye çalışın, üst üste gelen yerlerde kabarmalar veya boşluklar oluşabilir. Kauçuk spatulanın esnekliği kolaylık sağlayacaktır ama macunun spatuladan temizlenmesi zorluk çıkartacaktır. Kullanımdan hemen sonra temizlenmesinde fayda vardır. Ispatulanın ucu her zaman temiz olalı ki macunu sürerken gövde üzerinde boşluklar, çizikler oluşmasın. Kurumuş macunları spatuladan tinerle çıkarmayı deneyebilirsiniz. Selülozik bazlı olduklarından selülozik ve sentetik boyalar kullanılabilir. Macunun sürümünü kolaylaştırmak veya kıvamını biraz daha yumuşatmak isterseniz çok az miktarda selülozik tinerle inceltme yapabilirsiniz. Zaten çabuk donan bir malzeme olduğundan, çabuk donması için herhangi bir ısıya maruz bırakılmasına gerek yok.

Zımparalamayı 180 no lu su zımparası ile başlanır ve daha sonra daha ince zımparayla devam edebilirsiniz. Bazı görüşlere göre su zımparasını ıslatarak kullanmak yüzeyi daha düzgün hale getirmekte. Ancak suyun fazla kullanımı ise azda olsa ahşabı etkilemekte, dolayasıyla suyun oranının iyi ayarlanması gerekir.

Kumpas ve çelik cetvel;

Kumpas her türlü parçanın hassas ölçümlerini yapmamızı sağlamaktadır. Özellikle planlarda ölçüler belirtilmemişse pafta üzerinden ölçü alımında faydalanılır. Dış yüzeyin, iç çapın, kalınlığın ve derinliğin ölçülmesinde kullanılmaktadır.

Çelik cetvel her şeyden önce sağlamlığı açısından önemlidir. Plastik cetveller işimize yaramaz. Çıta ve papellerde kesim yapılacağı zamanlarda, kesilecek parçanın ölçüsünü alarak düzgün kesilmesinde ihtiyaç duyulan bir ekipmandır.

Astar boya;

Astar boya eğer ahşap üzerine boya yapılacaksa kullanılmaktadır. Eğer ahşap doğal halinde bırakılacaksa bu boyanın kullanımına gerek yoktur. Kuvvetli tutuculuğu sayesinde gerek boyanın ve gerekse macunun bozulmadan uzun ömürlü olmalarını sağlar. Diğer bir faydası ise boyama öncesi ahşap yüzeyde eğer gözden kaçırdığımız hatalar varsa onların görünmesini sağlar. Gri renkli astar boya hataları net gösterdiğinden gri renk tercih edilmektedir. Kullanacağınız kadar ayırdığınız beyaz boyaya bir iki damla siyah boya katarsanız beyaz renk grileşecektir. Yine çok hafif çukur yerlerinde de bir çeşit dolgu malzemesi görevini de görmektedir. Astar boya atılacak zemin zımparalama sonrası oluşan tozlardan temizlenir. Kullanacağınız astarın özelliğine göre selülozik veya sentetik tinerle çok az miktarda karıştırılarak biraz inceltilir. Burada önemli olan fırçanın ahşap yüzeyde kolayca hareket etmesi ama ahşap yüzeyi de kapatmasıdır. Ahşap yüzeyde birikimin olmamasına dikkat edilmelidir. Kuruma süresi genellikle 12 saat civarındadır. Kuruduktan sonra ince bir zımparayla yüzey hafifçe zımparalanır. Ahşap zemine inilmemeye dikkat edilmelidir. Hatalı yerler tekrar macunlanıp, zımparalanıp yine astar boya ve zımpara işlemi gerçekleştirilir. Airbrush boya tabancasıyla ve sprey astar boyaları da kullanılmakta ve çok güzel neticeler alınmaktadır. 

Maskeleme bandı;

Gövdeye iki veya daha fazla renkte boyama yapılacağı zaman kullanılmaktadır. Denizlerde kullanılan gemi, tekne ve kayıklarda su çizgisi denilen ve suyun altında kalan kesimi korumak amacıyla zehirli boya denilen boyalar kullanılmaktadır. Boya gövdenin aynı rengi olabileceği gibi farklı renklerde de olabilmektedir. Modellerde de farklı renkte boyalar kullanılacağı zaman, maskeleme bandına ihtiyaç olmaktadır. Su çizgisi denilen kısım gövde üzerinde tespit edilip işaretlendikten sonra bant itinalı şekilde yapıştırılıp boya işlemine geçilir. Burada önemli kısım, bandın gövde ile birleştiği yerden, izole ettiğimiz yere boyanın geçmemesi için düzgün yapıştırılmış olmasıdır. Boyanın sızması diğer boyalı yüzeyin de boyanması demektir. Bu durumda ince rötuşlarla düzeltilmesi gerekir ki bu işlem hem can sıkıcı hem de verimli olmayacaktır. Kağıt bant dediğimiz ve boyacılık sektöründe maskeleme için kullanılan bantlar haricinde, modelcilik sektöründe isim yapmış yabancı firmalara ait ve bu amaçla üretilen bantlarda bulunmaktadır. Boyama sonrasında dikkatli bir şekilde bu bandın sökülmesi gerekir aksi takdirde boyanın kurumasından sonra sökerim derseniz, uzun süre yapışık kaldığından bant sökülürken boya üzerinde yapıştırıcı kısmın parçalarının sökülmediğini, boya üzerinde yapışık kaldığını göreceksiniz. Bu durumda sadece o bölgeye biraz tiner uygulayarak yapışan parçaların sökülmesi kolaylaşacaktır. Tiner kullanımına dikkat edilmesi gerekir ki boya zarar görmesin.